دکتر الهه شیردل متخصص طب فیزیکی و توانبخشی تهران

بیوفیدبکچیست؟

بیوفیدبک چیست؟

بیوفیدبک چیست؟

بیوفیدبک تکنیکی است که هدف آن این است که با ایجاد تغییرات مثبت در بدن، بعضی از عملکردهای آن را بهبود ببخشد.
عملکرد یا فعالیت های بدنی به دو بخش ارادی و غیر ارادی تقسیم می شود ، فعالیت های ارادی مثل حرکت دادن دست و پاهاست که به طور آگاهانه روی آنها کنترل داریم . بعضی از فعالیت های بدن از جمله نرخ ضربان قلب ، تنفس ، دمای بدن ، فشار خون ، درک از درد ، امواج مغزی و … که به صورت غیر ارادی انجام می شوند. پارامترهای مرتبط به این فعالیت ها به صورت ناخودآگاه در پاسخ به عوامل محیطی تغییر می کنند . به عبارت دیگر بدن به عوامل محیطی مثل عصبی شدن ، استرس ، هیجان ، بیماری و … عکس العمل نشان می دهد که می تواند باعث تغییر هریک از فعالیت های گفته شده شود برای مثال ضربان قلب در پاسخ به استرس افزایش میابد.  این عملکردهای غیرارادی توسط سیستم عصبی خودمختار تنظیم می شوند . اگر فرد برای مدت طولانی در معرض هرکدام از این عوامل محیطی که منجر به تغییر فعالیت های بدن می شوند قرار بگیرد، ( استرس طولانی ، فشار عصبی زیاد و …)امکان دارد دچار مشکل یا بیماری شود . این گروه از بیماری ها و اختلالات در دسته ی بیماری های تنظیمی  قرار میگیرند . همیشه روش های درمانی دارویی روش ایده آل درمان نیستند در برخی موارد به دلایل مختلف مثل طولانی بودن پروسه درمان ، عوارض داروها ، هزینه آنها و … به دنبال روش های دیگری هستیم . حال یک تکنولوژی جدید به وجود آمده است که به مردم کمک می کند تا بتوانند کنترل بعضی از این عملکردهای غیرارادی را دردست گیرند که به این تکنولوژی بیو فیدبک گفته می شود.

شاک ویو تراپی و فواید آن

بیوفیدبک چگونه عمل می کند؟

بیوفیدبک تراپی ، یک تکنیک ذهنی بدنی است که به مردم یاد می دهد که از چه طریق فعالیت های فیزیولوژیک خود را تغییر دهند. در اصل این روش به افراد این توانایی را می دهد که یاد بگیرند بهتر پاسخ های غیرارادی بدنشان را کنترل و تنظیم کنند . هدف از بیوفیدبک، درمان بیماری ها ، بهبود و پیشگیری از اختلالات و یا حتی ارتقای عملکرد فردی و دستیابی به عملکرد بهتر افراد می باشد.
بیوفیدبک را می توان نتیجه ترکیب دو اصطلاح پایه ای، یعنی فیدبک و شرطی سازی عاملی دانست. بنابراین به منظور درک مفهوم بیوفیدبک، اول لازم است شناخت درستی از این دو اصطلاح پایه ای داشته باشیم.

بیوفیدبک

فیدبک: بر اساس نظریه کلی سیستم ها ، هر سیستم حداقل دارای دو جز است که این اجزا با یکدیگر در ارتباط و در حال تبادل اطلاعات هستند. بخشی از سیستم در حال دادن اطلاعات است که به آن فیدفوروارد Feedforward گفته می شود و بخشی از سیستم اطلاعات را به سیستم بازمیگرداند که فیدبک نام دارد. اگر در یک سیستم این فیدبک (پسخوراند) و فیدفوروارد ( پیش خوراند) به شکل مکرر رخ بدهد یک حلقه به وجود می آید که به آن چرخه ی فیدبک و فیدفوروارد(feedback/feedforward loop )گویند. در همه سیستم ها نتیجه این حلقه، خود تنظیمی یا self-regulation می باشد. یعنی سیستم می تواند خود را تنظیم کند. مغز و در نتیجه بدن ما نیز به عنوان یک سیستم بسیار پیچیده بر همین مبنا فعالیت می کند .
شرطی سازی عاملی: اصطلاح پایه ای دوم شرطی سازی عاملی است که نوعی از شرطی سازی است که در آن اگر سیستم عملکرد خوبی داشته باشد پاداش می گیرد  و اگر رفتار نا درستی داشته باشد تنبیه می شود. بدین ترتیب می توان گفت بیوفیدبک نوعی شرطی سازی عاملی است که در آن اگر فرد پاسخ زیستی مطلوب را از خود بروز دهد پاداش (فیدبک) میگیرد و در نتیجه تکرار مکرر آن سیستم خود را تنظیم می کند . مثلا در فردی که دارای اختلال رینود (سرد شدن نوک انگشتان دست)  است اگر دمای نوک انگشت فرد افزایش یابد فیلمی (به عنوان پاداش) برای فرد پخش می شود. این که چگونه این افزایش انجام پذیرد را فرد نمی داند ولی مغز بر اساس اصل لذت مشتاق دیدن فیلم است در نتیجه در خود به دنبال عامل پخش فیلم می گردد و به شکلی که ما نمی دانیم چگونه ، آن را می یابد و در آخر پاسخ مطلوب را از خود نشان می دهد.

جلسه درمانی بیوفیدبک چه مدت طول می‌کشد؟

جلسه بیوفیدبک معمولا بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. طول مدت درمان و تعداد جلسات مود نیاز به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله اینکه شما تا چه حد به تمرین‌ها واکنش نشان می‌دهید، شرایطی که روی آن‌ها تمرکز کردید و همچنین اهداف شما برای درمان.
دوره معمولی از درمان اغلب بین ۴ تا ۶ جلسه است، اما تعداد جلسات بین ۸ تا ۱۰ جلسه هم طبیعی می باشد.

کاربردهای بیوفیدبک:

•    اختلالات ماهیچه کف لگن
•    یبوست
•    واژینیموس
•    دندان قروچه
•    فلج بلز
•    بی اختیاری مدفوع
•    ضعف عضلات بعد از عمل های جراحی